Αμφίπολη και Κρυονέρι Δήμου Λαγκαδά.

Οπισθότυπος: η Άρτεμις Ταυροπόλος
 κρατάει πέπλο πάνω από το κεφάλι της,
 πάνω σε ταύρο προς τα δεξιά.
Επιγραφή: ΑΜΦΙΠΟΛΙΤΩΝ.
Η παράσταση μέσα σε στικτό κύκλο. 

Αμφίπολις επί Τιβερίου (14-36 μ. Χ.)

Εμπροσθότυπος: Ακτινοστεφής κεφαλή 

του Τιβερίου προς τα δεξιά. 

Επιγραφή: ΘΕΚΑΙΣΑΡ ΣΕΒΑΣ [ΤΟΣ]. 

Η παράσταση σε στικτό κύκλο. 

Το νόμισμα αυτό βρήκα στο Κρυονέρι το 1991,

 σε τοποθεσία που μου υπέδειξε η μητέρα μου 

Φρειδερίκη, η οποία μου διηγήθηκε ότι όταν

ήταν μικρή έβρισκε νομίσματα στο καπνοχώραφο τους.

Γράφει ο Αλέξανδρος Θ. Χουβαρδάς   

      Το εικονιζόμενο (αριστερά) χάλκινο νόμισμα της πόλης της Αμφίπολης 2.100 χρόνων περίπου, που βρέθηκε το 1991 μαζί με άλλα 10 νομίσματα και πολλά όστρακα, βρέθηκε στο Κρυονέρι απο έναν μαθητή του Λυκείου Σοχού.   
      Ο μαθητής το 1992 με την βοήθεια και καθοδήγηση της φιλόλογου καθηγήτριας του, κυρίας Τσαγκούλη,  τα παρέδωσε στην αρχαιολογική υπηρεσία. Με σκοπό αφενός να γίνει καταγραφή απο την αρμόδια υπηρεσία, με το τι υπάρχει απο αρχαιολογικής άποψης στο Κρυονέρι και αφετέρου με την άδεια κατοχής που εξασφάλισε, αυτά τα αρχαία αντικείμενα είναι σήμερα  σε χέρια Κρυονεριτών. Ο μαθητής εκείνος, μεγάλωσε και το 2006 στα 32 του χρόνια, ίδρυσε τον Λαογραφικό Μορφωτικό Σύλλογο Κρυονεριτών και εξέδωσε την εφημερίδα το Κρυονέρι, δημιούργησε ένα αρχείο με περισσότερες απο 10.000 χιλιάδες ασπρόμαυρες φωτογραφίες και τώρα  κάνει  την ανάρτηση αυτού του άρθρου στο μπλόκ Κρυονέρι Λαγκαδά, που έκανε για το χωριό καταγωγής του. 
     Το συγκεκριμένο νόμισμα, συνδέει τον γεωγραφικό  χώρο του Κρυονερίου με την αρχαία Αμφίπολη. Μιας από τις σημαντικότερες πόλεις της Μακεδονίας στα αρχαία χρόνια. Η πόλη αυτή, ανέπτυξε ιδιαίτερα τη νομισματοκοπία καθώς αποτελούσε σημαντική και πλούσια περιοχή σε πρώτες ύλες. Μέσω της Ηιόνας οι πρώτες ύλες μεταφέρονταν με πλοία σε άλλη μέρη της Ελλάδος, ενώ η πόλη αποτέλεσε πολλές φορές το μήλον της έριδος για πολλούς λαούς, εξ αιτίας της γεωγραφικής και γεωμορφολογικής σημασίας της. 

       Στο γεωγραφικό χώρο που καταλαμβάνει τόσο ο οικισμός όσο και διοικητικά το Κρυονέρι, σύμφωνα με τα νομίσματα που βρέθηκαν, φαίνεται ότι κατοικήθηκε απο πολύ νωρίς. Νομίσματα Ελληνιστικών και Ρωμαϊκών χρόνων, αλλά και της Βυζαντινής και Οθωμανικής περιόδου αποδεικνύουν ότι στο Κρυονέρι υπάρχει συνεχής ανθρώπινη δραστηριότητα 2.100 χρόνων. 

Η άδεια κατοχής στον μαθητή Λυκείου
Σοχού Χουβαρδά Αλέξανδρο.

 Η ιστορία του Κρυονερίου.

       Το Κρυονερι οφείλει πολλά στο  ιδανικό μικροκλίμα του, με το εξαίρετο ξηρό κλίμα στην θέση του, είναι κτισμένο αμφιθεατρικά,  ανάμεσα σε δυο μεγάλα ρέματα. στους πρόποδες του όρους Βερτίσκου με υψόμετρο 610 μέτρα και η κλίση του δεν επιτρέπει να δημιουργηθούν εστίες με  στάσιμα νερά. Αυτό αποδεικνύει ότι μόνο τυχαία δεν επιλέχθηκε αυτή η χωροθέτηση του οικισμού από τους πρώτους κατοίκους του. 

Το χωριό Κρυονέρι του δήμου Λαγκαδά.

      Η ιστορία της περιοχής εξελίσσεται παράλληλα με αυτήν του ευρύτερου ελλαδικού χώρου. Με βάση τα αποτελέσματα της Αρχαιολογικής έρευνας διαπιστώνεται ότι η περιοχή του όρους Βερτίσκος κατοικείται από την Ύστερη Εποχή του Χαλκού. Σε πολλές θέσεις όπως στο Κρυονέρι, παρουσιάζεται μια χρονική αλληλουχία και στην Πρώιμη Εποχή του Σιδήρου, αλλά και στους Ιστορικούς Χρόνους, υπάρχουν ευρήματα της Ελληνιστικής, Ρωμαϊκής, Βυζαντινής και Οθωμανικής περιόδου.
        Η περιοχή κατά την αρχαιότητα κατοικούνταν από τους Βισάλτες, Θρακοφρυγική φυλή, συγγενική με τους γείτονες Κριστωναίους, που είχαν κοινό βασιλιά και φιλικές σχέσεις με τους γείτονες Μύγδονες, κατοίκους της ευρύτερης περιοχής των λιμνών και της πεδιάδας της Θεσσαλονίκης. Ο λαός αυτός, εκτός από τον Ηρόδοτο, αναφέρεται και από τον Θουκυδίδη, τον Διόδωρο, τον Πλίνιο και τον Πλούταρχο. Η αρχαία Βισαλτία ανήκε στο χώρο της αρχαίας Μακεδονίας, μεταξύ του όρους Βερτίσκος  που ήταν το δυτικό της σύνορο, και του Στρυμόνα και της Κερκινίτιδος λίμνης, που ήταν το ανατολικό. Βρίσκεται, δηλαδή, στο γεωγραφικό χώρο που περιλαμβάνεται σήμερα η περιοχή της Νιγρίτας και του Σοχού. Η επαρχία αυτή, αν και είχε μικρή έκταση κατά την αρχαιότητα, εν τούτοις περιείχε πολλές πόλεις, οι οποίες συχνά μνημονεύονται από τους αρχαίους συγγραφείς: η Άργιλος, το Κερδύλιο, η Βισαλτία, πρωτεύουσα της χώρας, οι Καλλίτεραι, η Ορεσκία, η Ευπορία, η Βέργα και η 'Οσσα.

     Η περιοχή, στην συνέχεια αποτελεί μια από τις 18 επαρχίες του Μακεδονικού Βασιλείου, αυτό έγινε επί Βασιλείας του Μακεδόνα Βασιλιά Αλέξανδρου του Ά (498-454 π.χ). Το 169 π.χ η περιοχή καταλαμβάνεται από τους Ρωμαίους, ενώ το 1430 μ.χ από τους Τούρκους και  την 27-10-1912 απελευθερώνεται από τον Ελληνικό Στρατό.

        Αρχαιολογικά στοιχεία όπως αρχαία νομίσματα αλλά και η πεποίθηση του αείμνηστου εφόρου αρχαιοτήτων Θεσσαλονίκης Κοτζιά, ότι στην θέση που είναι σήμερα κτισμένο το χωριό μας ανάμεσα στον Σοχό και την Όσσα  βρίσκονταν κατά την αρχαιότητα η πολυθρύλητη αρχαία Όσσα.  Το 1962, 50 χρόνια  πριν ο αείμνηστος δημοδιδάσκαλος του χωριού μας Ανέστης Μωραΐτης έγραψε σχετικά «Το Κρυονέρι εκτός από τις φυσικές εξαιρετικές ομορφιές του έχει και  αρχαιολογικά μνημεία. Με διάφορες έρευνες που γίνανε στο χωριό διαπιστώθηκε ότι ο τόπος αυτός προ παντός πού βρίσκεται στη δυτική πλευρά του χωριού είναι ιστορικότατος και κατά τη γνώμη του  εφόρου  αρχαιοτήτων Θεσσαλονίκης Κοτζιά εδώ βρίσκονταν η αρχαία  ΟΣΣΑ. Τα σημεία, στα οποία έδωσαν μεγάλη προσοχή είναι 1) Ή τοποθεσία Άγιος Αθανάσιος 2) το Γκιουργκενλίκ,  δύο λόφοι βόρεια και νότια, κοντά στο χωριό: μακριά  του χωριού είναι και σποραδικά βρίσκονται με επίσης Ιστορική αξία λόφοι τεχνητοί, επάνω σε φυσικούς λόφους και άλλοι τάφοι: 1) Ή τοποθεσία Μύλος Κωνσταντά. 2) ο λόφος Πολίτη Μαντριά, 3) το Σιρλάν Ντερέ, 4) το αυγό και άλλα πολλά μέρη». Παραπάνω αναφέρονται ενδεικτικά αρχαιολογικοί χώροι που έχουν βρεθεί, παρ’ όλα αυτά όμως δεν έχουν τύχει της ανάλογης αξιοποίησης και προβολής, με αποτέλεσμα να παραμένουν άγνωστοι στο ευρύ κοινό.

Αλέξανδρος Θ. Χουβαρδάς 

Επίσκεψη τον Ιουνίου του 2009 του αλλοτινού μαθητή Λυκείου  
Χουβαρδά Αλέξανδρου με την οικογένεια του στον Λέοντα της Αμφίπολης.