Κείμενα- Φωτογραφίες, Αλέξανδρος Θ. Χουβαρδάς.
Το σπίτι της φωτογραφίας είναι το σπίτι του Μπαίρα Αθανάσιου, στο Κρυονέρι, το οποίο γκρεμίστηκε πριν από λίγα χρόνια. Οι πρόγονοι μας όταν ήρθαν πρόσφυγες, από την Ανατολική Θράκη τον Οκτώβριο του 1922 και τον Πόντο τον Σεπτέμβριο του 1923 και εγκατασταθήκαν στο χωριό, οι πρώτοι εκείνοι Κρυονερίτες πέρασαν πολύ δύσκολα τα πρώτα χρόνια. Όλοι εγκαταστάθηκαν σε παλιά τούρκικα σπίτια -όπως αυτό της φωτογραφίας- που άδειασαν με την ανταλλαγή των πληθυσμών. Έζησαν μάλιστα σε αυτά μαζί με τους Τούρκους ιδιοκτήτες τους από τον Οκτώβριο του 1922 έως την άνοιξη του 1924 που αποχώρισαν και οι τελευταίες από της 200 περίπου, τούρκικες οικογένειες για τα χωριά Οζλούς και Ντερέκιοι της Προύσας, οπού όπως γνωρίζουμε σήμερα εγκαταστάθηκαν, μαζί με τους Τούρκους της Όσσας και του Σοχού μόνιμα. Πολλά τα σπίτια αυτά, πολλές και οι οικογένειες που βολεύτηκαν. Πως ήταν τα τούρκικα σπίτια στο Γκιρμίτς τότε, Κρυονέρι σήμερα.
Ήταν διώροφα μεγάλα σπίτια κτισμένα με πλιθιά και ξύλινα καδρόνια, τους τσατμάδες, για διαζώματα. Κάτω υπήρχε ένα μεγάλο χαγιάτι για τις αγροτικές δουλειές και πίσω απ’ αυτό ήταν ο στάβλος. Μια ξύλινη πόρτα, που έκλεινε τη νύχτα με κλαβανή, οδηγούσε στον δεύτερο όροφο. Τα σκαλοπάτια πολύ παλιά, έτριζαν κάτω από τα πόδια, βογκούσαν. Υπήρχε στον πάνω όροφο μία μεγάλη σάλα, εντελώς ανοιχτή εμπρός, και γύρω απ’ αυτήν τρία δωμάτια, ένα μικρό ευήλιο εμπρός και δύο ολοσκότεινα πίσω. Στο ένα απ’ αυτά υπήρχε και τζάκι για τη μαγειρική. Τα πατώματα ήταν ξύλινα και άφηναν μεγάλα κενά οι σανίδες μεταξύ τους. Χρειαζόταν μεγάλη προσοχή στο περπάτημα. Ολόκληρο πόδι χωρούσαν οι σχισμάδες. Το χειμώνα που τα πρώτα χρόνια έμεναν από κάτω τα ζώα η μυρωδιά της κοπριάς έφτανε με ευκολία πάνω στο σπίτι. Αργότερα, στα περισσότερα σπίτια άλλαξαν την διαρρύθμιση και το μεγάλο χαγιάτι που υπήρχε κάτω για τις αγροτικές δουλειές καθώς και ο στάβλος που υπήρχε πίσω απ’ αυτό, μεταφέρθηκαν σε στάβλους και αποθήκες που κατασκευάσανε για τον σκοπό αυτό και στον χώρο που άδειασε, στο ισόγειο, γίνανε δωμάτια για να καλύψουν την ραγδαία αύξηση του πληθυσμού που ακολούθησε την περίοδο του μεσοπολέμου.
Τα παιδιά της ηλικίας μου παίζαμε σε ένα τέτοιο σπίτι, της κυρά Ουρανίας, στην απάνω γειτονιά, είναι το σπίτι που αγόρασε ανακαίνισε και κατοικεί μόνιμα η Παγιάβλα Χαρούλα. Κάτω χαρακτηριστική φωτογραφία, απο εξώπορτα, (οικία Καρασαββίδη Σάββα) που είχαν τα τούρκικα σπίτια.
ΕΠΙΣΚΕΨΗ ΑΠΟΓΟΝΩΝ ΤΟΥΡΚΩΝ ΚΑΤΟΙΚΩΝ ΤΟΥ ΚΡΥΟΝΕΡΙΟΥ
Φωτογραφία απο την επίσκεψη σε ένα από τα εναπομείναντα τούρκικα σπίτια του Κρυονερίου (Βοσκόπουλου Χαράλαμπου).Το Σάββατο 26 Μαϊου 2008 επισκέφθηκαν το Κρυονέρι απόγονοι των Τούρκων κατοίκων που ζούσαν στο χωριό μας και στην Όσσα και φύγανε με την Συνθήκη της Λωζάνης το 1923. Σήμερα μένουν στην περιοχή της Προύσσας, σε περιοχή που κατοικούσαν Έλληνες. Ο Λαογράφικος Σύλλογός, τους υποδέχτηκε και τους ξενάγησε στο χωριό, με τη βοήθεια της Παπαδοπούλου Βασιλικής συζ. Κων/νου, και του Νίκου και Ελένης Ξαντινίδη, οι οποίοι γνωρίζουν την τουρκική γλώσσα. Κατόπιν μεταφερθήκαμε στην Όσσα όπου σε συνεργασία με τον Σύλλογο Οσσαίων “Η Αγία Κυράννα” και τον Αντιδήμαρχο Βερτίσκου κ. Μήττα Γεώργιο επισκέφθηκαν τα εκεί τούρκικα σπίτια και δεχτήκαν τη φιλοξενία των κατοίκων.
Το σπίτι της φωτογραφίας είναι το σπίτι του Μπαίρα Αθανάσιου, στο Κρυονέρι, το οποίο γκρεμίστηκε πριν από λίγα χρόνια. Οι πρόγονοι μας όταν ήρθαν πρόσφυγες, από την Ανατολική Θράκη τον Οκτώβριο του 1922 και τον Πόντο τον Σεπτέμβριο του 1923 και εγκατασταθήκαν στο χωριό, οι πρώτοι εκείνοι Κρυονερίτες πέρασαν πολύ δύσκολα τα πρώτα χρόνια. Όλοι εγκαταστάθηκαν σε παλιά τούρκικα σπίτια -όπως αυτό της φωτογραφίας- που άδειασαν με την ανταλλαγή των πληθυσμών. Έζησαν μάλιστα σε αυτά μαζί με τους Τούρκους ιδιοκτήτες τους από τον Οκτώβριο του 1922 έως την άνοιξη του 1924 που αποχώρισαν και οι τελευταίες από της 200 περίπου, τούρκικες οικογένειες για τα χωριά Οζλούς και Ντερέκιοι της Προύσας, οπού όπως γνωρίζουμε σήμερα εγκαταστάθηκαν, μαζί με τους Τούρκους της Όσσας και του Σοχού μόνιμα. Πολλά τα σπίτια αυτά, πολλές και οι οικογένειες που βολεύτηκαν. Πως ήταν τα τούρκικα σπίτια στο Γκιρμίτς τότε, Κρυονέρι σήμερα.
Ήταν διώροφα μεγάλα σπίτια κτισμένα με πλιθιά και ξύλινα καδρόνια, τους τσατμάδες, για διαζώματα. Κάτω υπήρχε ένα μεγάλο χαγιάτι για τις αγροτικές δουλειές και πίσω απ’ αυτό ήταν ο στάβλος. Μια ξύλινη πόρτα, που έκλεινε τη νύχτα με κλαβανή, οδηγούσε στον δεύτερο όροφο. Τα σκαλοπάτια πολύ παλιά, έτριζαν κάτω από τα πόδια, βογκούσαν. Υπήρχε στον πάνω όροφο μία μεγάλη σάλα, εντελώς ανοιχτή εμπρός, και γύρω απ’ αυτήν τρία δωμάτια, ένα μικρό ευήλιο εμπρός και δύο ολοσκότεινα πίσω. Στο ένα απ’ αυτά υπήρχε και τζάκι για τη μαγειρική. Τα πατώματα ήταν ξύλινα και άφηναν μεγάλα κενά οι σανίδες μεταξύ τους. Χρειαζόταν μεγάλη προσοχή στο περπάτημα. Ολόκληρο πόδι χωρούσαν οι σχισμάδες. Το χειμώνα που τα πρώτα χρόνια έμεναν από κάτω τα ζώα η μυρωδιά της κοπριάς έφτανε με ευκολία πάνω στο σπίτι. Αργότερα, στα περισσότερα σπίτια άλλαξαν την διαρρύθμιση και το μεγάλο χαγιάτι που υπήρχε κάτω για τις αγροτικές δουλειές καθώς και ο στάβλος που υπήρχε πίσω απ’ αυτό, μεταφέρθηκαν σε στάβλους και αποθήκες που κατασκευάσανε για τον σκοπό αυτό και στον χώρο που άδειασε, στο ισόγειο, γίνανε δωμάτια για να καλύψουν την ραγδαία αύξηση του πληθυσμού που ακολούθησε την περίοδο του μεσοπολέμου.
ΕΠΙΣΚΕΨΗ ΑΠΟΓΟΝΩΝ ΤΟΥΡΚΩΝ ΚΑΤΟΙΚΩΝ ΤΟΥ ΚΡΥΟΝΕΡΙΟΥ
Φωτογραφία απο την επίσκεψη σε ένα από τα εναπομείναντα τούρκικα σπίτια του Κρυονερίου (Βοσκόπουλου Χαράλαμπου).Το Σάββατο 26 Μαϊου 2008 επισκέφθηκαν το Κρυονέρι απόγονοι των Τούρκων κατοίκων που ζούσαν στο χωριό μας και στην Όσσα και φύγανε με την Συνθήκη της Λωζάνης το 1923. Σήμερα μένουν στην περιοχή της Προύσσας, σε περιοχή που κατοικούσαν Έλληνες. Ο Λαογράφικος Σύλλογός, τους υποδέχτηκε και τους ξενάγησε στο χωριό, με τη βοήθεια της Παπαδοπούλου Βασιλικής συζ. Κων/νου, και του Νίκου και Ελένης Ξαντινίδη, οι οποίοι γνωρίζουν την τουρκική γλώσσα. Κατόπιν μεταφερθήκαμε στην Όσσα όπου σε συνεργασία με τον Σύλλογο Οσσαίων “Η Αγία Κυράννα” και τον Αντιδήμαρχο Βερτίσκου κ. Μήττα Γεώργιο επισκέφθηκαν τα εκεί τούρκικα σπίτια και δεχτήκαν τη φιλοξενία των κατοίκων.
